Rehabilitacja dla dzieci z zaburzeniami wieku rozwojowego
Zasady kwalifikacji
Do rehabilitacji w Ośrodku Dziennym dla Dzieci z Zaburzeniami Wieku Rozwojowego kwalifikuje lekarz na podstawie ważnego skierowania od lekarza POZ, pediatry, neurologa dziecięcego, ortopedy lub lekarza specjalisty rehabilitacji medycznej.
Kwalifikacja według kryteriów medycznych:
- dzieci z grupy ryzyka, obciążone wywiadem ciążowo – okołoporodowym, wcześniaki;
- wrodzone wady układu nerwowego;
- choroby metaboliczne układu nerwowego;
- skutki dysfunkcji OUN;
- zespoły aberracji chromosomów;
- zaburzenia integracji sensorycznej;
- wieloukładowe wady wrodzone;
- inne nieprawidłowości w rozwoju psychomotorycznym o nieznanej etiologii.
O kolejności przyjęcia do Ośrodka decyduje data wpływu i zarejestrowania skierowania, wiek, wskazania medyczne oraz ilość zaplanowanych do realizacji w danym miesiącu wartości punktowych wynikających z podzielenia kontraktu, uwzględniającego przerwy świąteczne, dni wolne, ferie i miesiące wakacyjne.
Czas trwania rehabilitacji dzieci z zaburzeniami wieku rozwojowego w ośrodku dziennym wynosi dla jednego świadczeniobiorcy do 120 dni zabiegowych w roku kalendarzowym i realizuje się:
- Dla dzieci w wieku 0 – 3 lat, terapia w wymiarze minimum 1 godziny, w trakcie której wykonywane są średnio dwa świadczenia;
- Dla dzieci w wieku 4 – 7 lat, terapia minimum 2 godziny, podczas których wykonuje się średnio 2 świadczenia;
- Dla dzieci w wieku 8 – 18 lat terapia minimum 3 godziny i średnio 3 świadczenia.
Rehabilitacja obejmuje w szczególności:
- Poradę lekarska;
- Wielospecjalistyczną poradę terapeutyczą;
- Świadczenia z zakresu diagnozy i terapii psychologicznej;
- Świadczenia z zakresu diagnozy i terapii logopedycznej;
- Świadczenia z zakresu diagnozy i terapii pedagogicznej;
- Świadczenia z zakresu terapii behawioralnej;
- Świadczenia z zakresu terapii zajęciowej;
- Świadczenia diganostyczno-terapeutyczne z zakresu kinezyterapii;
- Świadczenia z zakresu fizykoterapii.
O częstotliwości i rodzaju wykonywanych świadczeń decyduje zespół terapeutyczny na czele z lekarzem, specjalistą neurologii dziecięcej. Po bliższym zapoznaniu się z pacjentem, zespół terapeutyczny modyfikuje na bieżąco częstotliwość i rodzaj terapii, w zależności od aktualnych potrzeb dziecka i jego postępów terapeutycznych, zaangażowania rodziców oraz zaplanowanych na dany miesiąc punktów.
W ośrodku stosowane są metody rehabilitacji służące wieloprofilowej i kompleksowej stymulacji neurorozwojowej niemowląt, małych i starszych dzieci i młodzieży.
- metoda NDT -Bobath - stosowana u niemowląt i dzieci z asymetrią ułożeniową, zaburzeniami motoryki związanymi z napięciem mięśniowym, wzorcami postawy i ruchu, a także w przypadku wad i opóźnień rozwojowych. Obejmuje obserwację pacjenta, szukanie rozwiązania problemu, analizę niepełnosprawności dziecka, prezentowanych trudności, rozwoju intelektualnego oraz wpływu środowiska na możliwości partycypowania dziecka w życiu grupy rówieśniczej. Podczas indywidualnej terapii stosowane są techniki normalizacji napięcia mięśniowego, techniki wzmacniania i aktywizacji mięśni w prawidłowych wzorcach ruchowych oraz techniki dotykowe, wpływające na czucie powierzchowne i propriocepcję;
- program usprawniający obejmuje uczenie i rozwijanie czynności dnia codziennego na tyle, na ile pozwala potencjał rehabilitacyjny danego dziecka;
- terapia Manualna i metody edukacji sensomotoryczne - stosowane u dzieci starszych, u których patologiczne wzorce ruchowe przyniosły już niekorzystne zmiany w aparacie ruchu. Oparte na nauce stabilizacji centralnej, obwodowej i ćwiczeniach równoważnych;
- metoda Integracji Sensorycznej - stosowana u dzieci z autyzmem, nadruchliwością, trudnościami z koncentracją uwagi, złą koordynacją wzrokowo – ruchową, zaburzoną równowagą, złą tolerancją wrażeń dotykowych. Stymuluje funkcjonowanie trzech podstawowych, najwcześniej dojrzewających systemów zmysłowych: system dotykowy, system czucia głębokiego- proprioreceptywnego, układu przedsionkowego, wpływającego na równowagę;
- kinesiotaping (plastrowanie dynamiczne);
- zabiegi fizykalne, w tym: hydroterapia, światłolecznictwo, ciepłolecznictwo, elektroterapia;
- ćwiczenia czynno – wolne, oporowe, na przyrządach;
- ćwiczenia, gry i zabawy zespołowe, w małych, 3-4 osobowych grupach;
- terapia logopedyczna;
- terapia psychologiczna;
- terapia pedagogiczna.
W pracy logopedy wykorzystywane są metody, których założeniem jest rozwijanie i usprawnianie umiejętności komunikowania się z otoczeniem, poprzez stymulowanie rozwoju językowego dziecka, uwzględniające wszystkie aspektów mowy, artykulację, słownictwo, stronę gramatyczną, stylistyczną, słuchanie, czytanie i pisanie:
- metoda usprawniania narządów mowy i kinestezji artykulacyjnej;
- metoda audytywno – werbalna;
- metoda wzrokowa, czuciowa, naturalna;
- metoda mechaniczna, ortofoniczno – muzyczna.
W pracy psychologa zastosowanie mają:
- terapia czynności ruchowych i grafomotorycznych wg Zeigernik (u dzieci z obniżonym napięciem mięśniowym, apraksją molokinetyczną, dysleksją, apraksją konstrukcyjną);
- metody treningu zaburzeń prawopółkulowych wg Pąchalskiej (pacjenci z zespołem Aspergera, autyzmem, padaczką, zaburzeniami wzrokowo – przestrzennymi);
- rehabilitacja neuropsychologiczna, wg modelu Łurii (opóźnienie rozwoju psychoruchowego, uszkodzenie neurorozwojowe OUN, afazja, dysfazja);
- psychoterapia poznawczo – behawioralna wg Becka (lęki, zaburzenia opozycyjno – buntownicze).
Skuteczność rehabilitacji psychologicznej oceniana jest metodą kliniczno – eksperymentalną.
Pedagog specjalny wnosi wkład w całość programu terapeutycznego ośrodka, poprzez rozwijanie, usprawnianie, doskonalenie komunikowania się pacjenta z otoczeniem. Prowadzi wnikliwą obserwację dziecka, wpływa na jego zaangażowanie podczas w terapii, mobilizuje je do samodzielności, wytrwałości, stymuluje pamięć i wyobraźnię dziecka.
W ramach terapii pedagogicznej prowadzone są terapie, których głównym zadaniem jest ujawnienie i rozładowanie zablokowanych emocji, nauka odpoczynku i relaksacji, integracja w grupie, poprawa komunikacji, usprawnianie funkcji percepcyjno-motywacyjnych, uwrażliwienie na muzykę i przyrodę, w oparciu o:
- metody gimnastyki mózgu – kinezjologię edukacyjną;
- aromatoterapię;
- muzykoterapię;
- terapię behawioralną;
- terapię edukacyjno-rewalidacyjną;
- bajkoterapię;
- terapię zajęciową.
Terapia zajęciowa to forma rehabilitacji osób, która polega na uczestnictwie w warsztatach artystycznych, ruchowych i integracyjnych. Jej celem jest zwiększenie sprawności manualnej, intelektualnej i fizycznej pacjenta. Udział w terapii zajęciowej ma duże znaczenie dla psychiki osób z dysfunkcjami – pozwala zapomnieć o własnych ograniczeniach, rozwija wrażliwość, buduje poczucie własnej wartości oraz przystosowuje do życia w społeczeństwie. Obejmuje rozmaite typy zajęć, najczęściej o charakterze artystycznym i ruchowym.
Korzyści wynikające z udziału w terapii zajęciowej:
- zwiększenie samodzielności (m.in. sprawniejsze wykonywanie codziennych czynności takich jak higiena osobista, ubieranie się, przygotowywanie posiłków itd.);
- przygotowanie do pracy zawodowej;
- poprawa stanu fizycznego (m.in. usprawnienie manualne i koordynacyjne);
- złagodzenie napięcia nerwowego;
- odwrócenie uwagi pacjenta od choroby i związanych z nią problemów;
- rozwój zainteresowań, pasji;
- doskonalenie umiejętności interpersonalnych.
Kryteria oceny zakończenia rehabilitacji
O zakończeniu lub przerwaniu rehabilitacji decyduje lekarz w konsultacji z zespołem terapeutycznym, oceniającym stan pacjenta i przewidywaną jakość jego funkcjonowania w środowisku. Ocena dokonywana jest po analizie dokumentacji medycznej prowadzonej przez lekarza i każdego z członków zespołu uczestniczącego procesie usprawniania danego pacjenta.
Skuteczność rehabilitacji oceniana jest poprzez ocenę postępów pacjenta, wyrażoną w toku realizacji wyznaczonych mu na poszczególne sesje terapeutyczne zadań oraz celów bliższych i dalszych, uwzględniających poprawę funkcji i jakości funkcjonowania w środowisku.
Szczegółowa ocena skuteczności usprawniania motoryki dużej oparta jest na Systemie Klasyfikacji Funkcji Motoryki Dużej (Gross Motor Function Classification System). Oceny dokonuje lekarz oraz cały zespół terapeutyczny.